Afgelopen week schreef ik al een stuk over onze houtstapel en dat deze uit de klauwen groeide. Nu in het voorjaar de bomen uitlopen, vallen de bomen die het niet hebben gered of niet lijken te redden des te meer op. Blijkt dat de droogte van afgelopen zomer toch wel heeft toegeslagen om ons heen. Van de omgevallen bomen of losgelaten takken vlechten we een natuurwal voor de vogels, kleine dieren en insecten.
Bomenkap, het kapbeleid in het nieuws
In mijn mailbox tref ik een persbericht van Natuurmonumenten aan. Ze staken de bomenkap voor nu en dat zet mij wel aan het denken. Zeker als ik een week later een interview met Staatsbosbeheer op televisie volg die op de ‘oude’ voet doorgaan met het kapbeleid en dus ook het commercieel kappen van hout. Eerst even beginnen bij het begin.
Kapbeleid, kapvergunning de regels
De regelgeving omtrent het kappen van bomen verschilt per gemeente. In sommige gemeenten is het kappen of verplaatsen van een boom niet toegestaan. Soms geldt dat het doen van een melding voldoende is of juist dat er een omgevingsvergunning door een particulier aangevraagd moet worden. Hier kan je deze vergunningscheck doen. Voor het kappen of verplaatsen van een boom heb je een goede reden nodig. Deze reden dien je uitvoerig toe te lichten of soms zelfs te staven door het inschakelen van een boomdeskundige. Soms gaat de gemeente akkoord onder de bijzondere voorwaarde dat je een (andere) boom terugplaatst. De gemeente mag de toestemming weigeren op een aantal gronden:
- natuur- en milieuwaarden
- landschappelijke waarde
- cultuurhistorische waarde
- waarde voor het stads- of dorpsschoon
- waarde voor de recreatie en leefbaarheid
Bron Juridisch Loket
Voor Provincies, instanties en gemeenten zelf geldt als landeigenaar of -beheerder weer andere decentrale regelgeving, o.a. opgenomen in de Boswet.
En op het niveau van de Europese Unie is er wel regelgeving, maar die is niet bindend. De Habitatrichtlijn vereist dat beschermde bossen in stand worden gehouden of hersteld worden.
Bomenkap: Natuurmonumenten maakt pas op de plaats en gaat gesprek aan met leden over kapbeleid
Natuurmonumenten gaat met de achterban in gesprek over het eigen kapbeleid en stelt daarom de komende periode het kappen van bomen uit. Bomenkap leidt tot stevige discussies en die gaan ook Natuurmonumenten niet ongezien voorbij. Als natuurvereniging beheren we meer dan 100.000 hectare natuur in Nederland, waarvan een derde deel bos. Dat doen we namens ruim 700.000 leden, donateurs en vrijwilligers. Als onderdeel van het beheer zaagt Natuurmonumenten soms bomen, terwijl de strijd tegen de klimaatverandering juist vraagt om meer bomen. Dat is een moeilijke afweging en we zoeken doorlopend naar een goede balans hierin. Het zagen gebeurt om bijvoorbeeld heide en duinen weer open te maken die door zaailingen dichtgroeien, voormalige productiebossen natuurlijker te maken, bomenlanen te herstellen of vanwege de veiligheid langs paden. Ondertussen ontstaat op andere plekken nieuw bos. Het netto resultaat van het beheer bij Natuurmonumenten is een lichte groei van het oppervlak aan bos. Desondanks constateren we dat kapmaatregelen discussies oproepen bij de achterban en dat bij een deel van hen de steun voor bomenkap ontbreekt. Omdat we als vereniging op een goede manier willen opkomen voor de natuur en steun van onze achterban daarvoor onmisbaar is, gaan we de komende maanden in gesprek met betrokken leden, donateurs en vrijwilligers. Daarnaast vinden op de plekken waar plannen zijn voor het kappen van bomen, gesprekken plaats met omwonenden en gebruikers. De uitkomst van die gesprekken leiden mogelijk tot een heroriëntatie van het kapbeleid van Natuurmonumenten. In de tussentijd maakt Natuurmonumenten een pas op de plaats en zal alleen nog vanwege veiligheidsredenen bomen zagen.
via de weblink is meer informatie te vinden over het huidige beleid van Natuurmonumenten m.b.t. het kappen van bomen.
Bosbeheer in de praktijk van Staatsbosbeheer
Staatsbosbeheer is het hele jaar door aan het werk in het bos. Het meest zichtbaar is houtkap. Bomen kappen doen we om de volgende redenen. Bosbeheer en bomen kappen hangen nauw samen. En omdat bomen waardevol zijn voor de opslag van CO2, en daarmee de aanpak van klimaatverandering, en omdat mensen graag in bossen recreëren, wegen we steeds zorgvuldig af waar en wanneer we bomen kappen. We kappen bomen om de volgende redenen:
Dunning Bij een dunning halen we selectief een aantal bomen in het bos weg. Zo krijgen de bomen die blijven staan meer ruimte om groter en ouder te worden en krijgen jonge bomen meer kans. Dat levert een gevarieerder bos op, zowel in verschillende soorten als in leeftijden.
Verjonging Bij verjonging maken we kleine open plekken in het bos van maximaal 0,5 of 1 hectare, zodat er plaats komt voor een nieuwe generaties bomen. Dit doen we als er nauwelijks nog bijgroei is, of het bos niet meer vitaal is. Op deze plekken groeit er dus gewoon nieuw bos voor in de plaats. Bos blijft bos.
Natuurbeheer In Nederland staat de biodiversiteit enorm onder druk. Als natuurbeheerder hebben we een grote opgave om ervoor te zorgen dat de soortenrijkdom weer toeneemt. Dit is ook vastgelegd in internationale afspraken waar de Nederlandse overheid zich aan heeft gecommitteerd Natura 2000 en PAS-maatregelen. Organisaties als Staatsbosbeheer dragen graag bij aan het behoud van deze soorten, omdat toename van biodiversiteit een belangrijk doel is van het natuurbeheer in Nederland. Dat betekent dat we leefgebieden moeten beschermen en soms uitbreiden. Bijvoorbeeld voor kwetsbare soorten die van open terrein als heide en stuifduin houden en niet kunnen overleven in bos. Denk aan de nachtzwaluw, veldleeuwerik, tapuit en de zandhagedis. Daarom kappen we soms bomen om plaats te maken voor open leefgebieden voor deze soorten. Doen we op plekken waar dat het meeste effect heeft; de beste natuur op de beste plek. Waar een stuk bos verandert in bijvoorbeeld heide, hoeft dit niet elders gecompenseerd te worden. Natuur blijft immers natuur. Toch vindt Staatsbosbeheer dat die bossen elders weer geplant moeten worden. Dat is voor het klimaat belangrijk, want bomen nemen CO2 op uit de atmosfeer. Daarom gaan we zelf 5.000 hectare nieuw bos aanplanten op onze eigen terreinen. We hopen dat meer organisaties ook nieuwe bossen willen planten, en dat overheden mee willen werken om nieuwe bossen aan te leggen.
Houtproductie Van oudsher draagt Staatsbosbeheer bij aan houtproductie in Nederland. We vinden het belangrijk dat dat duurzaam gebeurt. Duurzaam bosbeheer betekent onder andere: nooit méér hout uit het bos oogsten dan er bij groeit. We beheren het bos volgens de regels van FSC, het strengste onafhankelijke keurmerk ter wereld voor duurzaam bosbeheer. Dit wordt al 20 jaar aan Staatsbosbeheer toegekend. We kappen uitsluitend met speciale aandacht voor bijzondere natuurwaarden, en zorgen ervoor dat het hout van de gekapte bomen uit onze gebieden zo hoogwaardig mogelijk wordt toegepast. Bijvoorbeeld voor meubels en vloeren. Want zolang dat hout gebruikt wordt, houd het zijn CO2 vast. Delen van de boom, zoals de kruin, die niet voor balken en planken geschikt zijn laten we liggen als voeding voor de bodem, of bieden we aan bij biomassacentrales. Op arme zandgronden blijft dit tak en tophout altijd liggen om weer voedingstoffen terug te geven aan de bodem. Op rijke kleigronden heeft dit niet en kan dit gebruikt worden voor biomassa. Staatsbosbeheer levert alleen tak en top hout aan warmtekrachtcentrales die 100 procent op biomassa draaien. We leveren nooit biomassa als bijstook in kolencentrales. Periodiek wordt getoetst of Staatsbosbeheer nog steeds aan de FSC-regels voldoet.
via deze weblink zijn meer verwijzingen te vinden of zelfs vragen te stellen aan Staatsbosbeheer.
Is bomenkap tegenwoordig nog wel te verkopen?
En precies op dit laatste punt, de houtproductie werd Staatsbosbeheer doorgezaagd tijdens het interview op televisie. Hoe verkopen zij houtproductie als reden voor bomenkap in deze tegenwoordige tijd van klimaatverandering? Het verantwoorde, maar toch commerciële karakter van houtproductie door bomenkap staat onder druk. Of kan Staatsbosbeheer verkopen dat deze opbrengsten goed terecht komen, o.a. bij Natuurbeheer? De geïnterviewde hield echter voet bij stuk.
Dat Natuurmonumenten in beraad gaat met de achterban, lijkt mij een goede stap. Al is het alleen maar om het creëren van meer draagvlak.
Terug naar de Particulieren
Bomenkap tegen ziekteverspreiding of wanneer gevaar dreigt door omvallende bomen blijft overeind staan als goede reden. Het argument van “Die boom belemmert mijn uitzicht” of “De boom neemt alle zon uit mijn tuin”, lijkt niet meer van deze tijd. Gelukkig hebben gemeenten de mogelijkheid een bijzondere voorwaarde tot herplaatsing te stellen. Daar voldoet onze gemeente gelukkig wel aan. En wij, wij zijn in het kader van de biodiversiteit volop bezig met het poten van fruitbomen voor in onze pluktuin.
De dode bomen krijgen van ons het recht om statig te blijven tot de zwaartekracht het van hen wint. In de tussentijd genieten insecten, zwammen en anderen van dit uitgestelde afscheid in stijl.
